Hoe de Vlaamse waterbedrijven de uitdaging aangaan om meer water te leveren bij minder aanbod

De droogte heeft in de afgelopen drie jaren een impact gehad op de organisatie van de drinkwatervoorziening in Vlaanderen. Een gebrek aan neerslag heeft immers gevolgen voor de grondwaterreserves en voor het debiet van rivieren waaruit de waterbedrijven water innemen. Dat is ook dit jaar niet anders. Het feit dat we in een waterschaars gebied leven, is dan ook meer dan duidelijk. Qua waterbeschikbaarheid staan we onderaan de lijst van OESO-landen. Anderzijds mag het ook gezegd dat Vlamingen met een gemiddeld kraanwaterverbruik van 84 liter per dag tot de betere leerlingen van de klas behoren wat spaarzaamheid betreft. Al stijgt het waterverbruik in warme en droge periodes met meer dan 40%. Het stelt de waterbedrijven voor een grote uitdaging: meer water leveren bij minder aanbod. De waterbedrijven bereiden zich dan ook voor op toekomstige uitdagingen. Een impactstudie die ze met de Vlaamse Milieumaatschappij uitvoerden, leidde tot aanbevelingen die door de overheid opgenomen worden in het ‘actieplan waterschaarste en droogte’.

Bronnen en productiecentra

De bronnen en productiecentra van de waterbedrijven liggen verspreid over gans Vlaanderen. Het aanbod aan ruwwater is echter beduidend groter in het oosten van Vlaanderen dan in het westen. Dit heeft te maken met de dikke zandpakketten in het oostelijk deel van Vlaanderen, die een grote hoeveelheid regenwater kunnen opslaan, en door het Albertkanaal. De waterbedrijven investeren dan ook in transportnetten om water van het oosten naar het westen te voeren. Op termijn zal het ook mogelijk zijn om bij een calamiteit snel een oplossing te bieden voor het getroffen gebied.

Maar het aanbod aan kraanwater wordt niet alleen bepaald door de bronbeschikbaarheid. Er spelen nog andere factoren. Zo heeft een waterfabriek een maximale productiecapaciteit en is ook de aanvoercapaciteit van het leidingnet niet onbeperkt. Een buis is niet flexibel. Wanneer de vraag groter is dan dit maximum debiet, dan kunnen er plaatselijk leveringsproblemen optreden.

Pijlers voor de toekomst

Op basis van de impactstudie werkten de waterbedrijven binnen AquaFlanders een gemeenschappelijk plan uit, gebaseerd op enkele strategische lijnen:

Bronnen: Een goede bronbescherming is de basis, vervuiling moet absoluut voorkomen worden. De waterbedrijven zetten maximaal in op grondwater, de meest ecologische waterwinning, en op oppervlaktewater. In West-Vlaanderen en Antwerpen gaan ze ook aan de slag met ontzilting van brak water en desgevallend zeewater.

Opslag: In de winter is er een overaanbod aan water. In de zomer komen bronnen onder druk en piekt het verbruik. De waterbedrijven zetten dan ook in op opslag, onder meer door de spaarbekkens in West-Vlaanderen in de winter langer aan te vullen en door een geschikte plek te zoeken voor ondergrondse opslag(ASR).

Aanvoer: De waterbedrijven voorzien ook in bijkomende verbindingen tussen leidingnetten, waardoor ze kunnen schakelen tussen verschillende bronnen.

Optimalisaties: Ze zetten ook maximaal in op hergebruik van afvalwater, infiltratie van regenwater, hemelwater, de aanpak van lekverliezen en het promoten van een rationeel watergebruik.

De toekomstige investeringsprojecten van de waterbedrijven worden tegen deze strategische lijnen afgetoetst. Ze zorgen voor een belangrijke toename van de bron-, de productie- of aanvoercapaciteit.

Bijkomend onderzoek

Hoewel er al veel in beweging is gebracht, vestigen we de aandacht op enkele knelpunten. Er is nood aan bijkomend onderzoek, onder meer over de evolutie van het drinkwaterverbruik en de effecten van de klimaatverandering op ons water. Bovendien worden de waterbedrijven bij het uitrollen van investeringsprojecten weleens geconfronteerd met obstakels die een snelle realisatie in de weg staan, zoals het vergunningsbeleid en de problematiek van terreinverwerving om noodzakelijke bouwprojecten voor de drinkwatervoorziening uit te voeren. Het is belangrijk dat we hier werk van maken, zodat de sector haar ambities kan waarmaken.

Carl