Vrijwaring van drinkwatervoorraden en bescherming van grondwater

‘Red onze planeet’ zong Hugo Matthysen al in 1991. Anno 2019 klinkt dezelfde roep luider dan ooit. Nu niet meer alleen op fuiven, maar ook tijdens klimaatmarsen, op school, op de werkvloer, in de huiskamer, in de trein, in het parlement, in de media,… . Overal is het besef gegroeid dat we anders dan voorheen zullen moeten omgaan met de Aarde als we de leefbaarheid op onze planeet ook voor toekomstige generaties willen veiligstellen. En dat besef is een goede katalysator voor nieuwe ideeën en nieuwe ontwikkelingen. De zoektocht naar hernieuwbare energie is hier een mooi voorbeeld van. Naast wind en zon als bron van groene stroom, wordt ook gezocht naar andere mogelijkheden zoals het gebruik van aardwarmte. Van onze aardrijkskundelessen op de middelbare school weten we de kern van de aarde een kokend vat is. Op sommige plaatsen kookt dat vat soms over, daar weten de bewoners van Sicilië in de buurt van de Etna alles van. Maar we hoeven het niet zo ver te zoeken: ook in onze streken is de ondergrond op een diepte van enkele honderden meter heet genoeg om interessant te zijn voor eventuele warmtewinning en energieopwekking. Diepe geothermie heet dat met een geleerd woord. Op het eerste gezicht interessant, want er is geen CO₂-uitstoot.

Enkele weken terug was diepe geothermie in de aandacht, nadat in Nederland, waar de techniek al op verschillende plaatsen wordt toegepast, een aantal berichten over risico’s op verontreiniging van het grondwater verbonden aan deze energiewinning de wereld werden ingestuurd.

Bij diepe geothermie wordt met water van rond de 80°C uit de ondergrond opgepompt. Hiervoor moet een put geboord worden, soms door grondwatervoorraden en hun beschermende kleilagen heen. En daarin schuilt een gevaar: verontreinigingen kunnen via de doorboring van de beschermende laag in ons blauwe goud terecht komen.

In tijden van waterkrapte kunnen we ons geen enkel risico op verlies van bruikbare grondwatervoorraden veroorloven. Daarom moet het voorzichtigheidsprincipe maximaal toegepast worden: voor boringen in de buurt van grondwaterwinningen dienen doeltreffende preventiemaatregelen getroffen te worden die voortvloeien uit een grondige risicoanalyse. Een aangepast beschermingskader, dat ook rekening houdt met potentiële vervuiling in de diepte is hiervoor noodzakelijk.

Bij het onderzoek naar de mogelijkheid tot aanwending van grondstoffen of energie uit de diepe ondergrond, is het essentieel om de nodige aandacht te besteden aan de aanwezigheid van waterwinningen. Afstemming en overleg met de watersector is nodig. De opstelling van een grondige risicoanalyse is hierbij essentieel. Dit moet leiden tot het treffen van gepaste voorzorgsmaatregelen om mogelijke conflicten met de watervoorziening te voorkomen bij het uitvoeren van boringen en de exploitatie van installaties.